Friday, September 25, 2020

مهدی اخوان ثالث - چاووشی

 



به‌سان رهنورداني که در افسانه‌ها گويند،

گرفته کولبار زاد ره بر دوش،

فشرده چوبدست خيزران در مشت،

گهي پر گوي و گه خاموش،

در آن مهگون فضاي خلوت افسانگيشان راه مي‌پويند  

                          [ما هم راه خود را مي‌کنيم آغاز.

                     ***               

                                   

سه ره پيداست. 

نوشته بر سر هر يک به سنگ اندر،

حديثي که‌ش نمي‌خواني بر آن‌ديگر.

نخستين: راه نوش و راحت و شادي .

به ننگ آغشته، اما رو به شهر و باغ و آبادي.

دو ديگر: راه نيمش ننگ، نيمش نام، 

اگر سر برکني غوغا، وگر دم درکشي، آرام.

سه ديگر: راه بي‌برگشت، بي‌فرجام


                    ***

من اينجا بس دلم تنگ است. 

و هر سازي که مي‌بينم بد‌آهنگ است.  

بيا ره توشه برداريم، 

قدم در راه بي‌برگشت بگذاريم،  

ببينيم آسمان ِ «هرکجا» آيا همين رنگ است؟


                   ***

 تو داني کاين سفر هرگز به سوي آسمانها نيست. 

سوي بهرام، اين جاويدِ خون‌آشام،  

سوي ناهيد، اين بدبيوه گرگِ قحبه‌ي بي‌غم،  

که مي‌زد جام شومش را به جام حافظ و خيام؛

و مي‌رقصيد دست‌افشان و پاکوبان به‌سان دختر کولي، 

و اکنون مي‌زند با ساغر «مک‌نيس» يا «نيما» 

و فردا نيز خواهد زد به جام هر که بعد از ما:

سوي اينها و آنها نيست.

به سوي پهندشتِ بي‌خداوندي‌ست

که با هر جنبش نبضم

هزاران اخترش پژمرده و پرپر به خاک افتند.


                ***

بهل کاين آسمان پاک،

چراگاه کساني چون مسيح و ديگران باشد:

که زشتاني چو من هرگز ندانند و ندانستند کآن خوبان

پدرشان کيست؟

و يا سود و ثمرشان چيست؟ 

بيا ره‌‌توشه برداريم.

قدم در راه بگذاريم.


            ***

به سوي سرزمينهايي که ديدارش،

به‌سان شعله‌ي آتش،  

دواند در رگم خونِ نشيطِ زنده‌ي بيدار.

نه اين خوني که دارم؛ پير و سرد و تيره و بيمار.

چو کرم نيمه‌جاني بي‌سر و بي‌دم  

که از دهليز نقب‌آساي زهراندودِ رگهايم 

کشاند خويشتن را، همچو مستان دست بر ديوار،

به‌سوي قلب من، اين غرفه‌ي با پرده‌هاي تار.  

و مي‌پرسد، صدايش ناله‌اي بي‌نور:


           ***

- «کسي اينجاست؟  

هلا! من با شمايم، هاي!... مي‌پرسم کسي اينجاست؟

کسي اينجا پيام آورد؟    نگاهي، يا که لبخندي؟

فشار گرم دستِ دوست‌مانندي؟»

و مي‌بيند صدايي نيست، نور آشنايي نيست، حتي از نگاه مرده‌ای

        [هم ردپايي نيست.                                                              

صدايي نيست الا پت پتِ رنجور شمعي در جوار مرگ  

ملول و با سحر نزديک و دستش گرم کار مرگ،

وز آن‌سو مي‌رود بيرون، به‌سوي غرفه‌اي ديگر،    

به اميدي که نوشد از هواي تازه‌ي آزاد،   

ولي آنجا حديث بنگ و افيون است – از اعطاي درويشي که                                                                                [مي‌خواند:  

«جهان پير است و بي‌بنياد، ازين فرهادکش فرياد...»             


          ***          

وز آنجا مي‌رود بيرون به سوي جمله ساحلها.  

پس از گشتي کسالت‌بار،

بدان‌سان – باز مي‌پرسد – سر اندر غرفه‌ي يا پرده‌هاي تار:

- «کسي اينجاست؟»

و مي‌بيند همان شمع و همان نجواست.  

که مي‌گويد بمان اينجا؟

که پرسي همچو آن پيرِ به‌دردآلوده‌ي مهجور:

خدايا «به کجاي اين شب تيره بياويزم قباي ژنده‌ي خود را؟ »


          ***

بيا ره‌توشه برداريم.  

قدم در راه بگذاريم.

کجا؟ هر جا که پيش آيد‌.

بدانجايي که مي‌گويند خورشيد غروب ما،

زند بر پرده‌ي شبگيرشان تصوير.

بدان دستش گرفته رايتي زربفت و گويد: زود.  

وزين دستش فتاده مشعلي خاموش و نالد: دير.


         *** 

کجا؟ هرجا که پيش آيد.  

به آنجايي که مي‌گويند

چو گل روييده شهري روشن از درياي تردامان.  

و در آن چشمه‌هايي هست،  

که دايم رويد و رويد گل و برگ بلورين بال شعر از آن.  

و مي‌نوشد از آن مردي که مي‌گويد:  

«چرا بر خويشتن هموار بايد کرد رنج آبياري کردن باغي  

کر آن گل کاغذين رويد؟»


           *** 

به آنجايي که مي‌گويند روزي دختري بوده‌ست 

    که مرگش نيز(چون مرگ تاراس بولبا  

نه چون مرگ من و تو) مرگ پاک ديگري بوده‌ست،  

کجا؟ هر جا که اينجا نيست.  

من اينجا از نوازش نيز چون آزار ترسانم.  

ز سيلي‌زن، زسيلي‌خور،  

وزين تصوير بر ديوار ترسانم.  

درين تصوير،  

فلان با تازيانه‌ي شوم و بي‌رحم خشايرشا  

زند ديوانه‌وار، اما نه بر دريا؛  

به گرده‌ي من، به رگهاي فسرده‌ي من،  

به زنده‌ي تو، به مرده‌ي من.


             *** 

بيا تا راه بسپاريم    

به سوي سبزه‌زاراني که نه کس کشته، ندروده  

به سوي سرزمينهايي که در آن هرچه بيني بکر و دوشيزه‌ست  

و نقش رنگ و رويش هم بدين‌سان از ازل بوده،  

که چونين پاک و پاکيزه‌ست.


            *** 

به سوي آفتاب شاد صحرايي،  

که نگذارد تهي از خون گرم خويشتن جايي.  

و ما بر بي‌کران سبز و مخمل‌گونه‌ي دريا،  

مي‌اندازيم زورقهاي خود را چون کل بادام.  

و مرغان سپيد بادبانها را مي‌آموزيم،  

که باد شرطه را آغوش بگشايند،  

و مي‌رانيم گاهي تند، گاه آرام.


            ***

بيا اي خسته‌خاطر‌دوست! اي مانند من دلکنده و غمگين!  

من اينجا بس دلم تنگ است.

بيا ره‌توشه برداريم،

قدم در راه بي‌فرجام بگذاريم

No comments:

Post a Comment