رازی چند کتاب کفرآمیز داشته است که دو کتاب از بقیه معروفترند. به هر کدام از این کتابها دو نام دادهاند: في النبوات / نقض الادیان (=دربارهی پیامبریها / دینستیزی) و في حیل المتنبئین / مخاریق الانبیاء (=در نیرنگهای پیامبرنمایان / ترفندهای پیامبران) . این دو کتاب توسط متعصبین از بین رفته و نابود شده است، اما مورخان زیادی از این دو کتاب یاد کردهاند و همچنین افراد زیادی بر این دو کتاب ردیه نوشتهاند. ابوحاتم رازی در کتاب اعلام النبوه نوشته است که این ملحد با عقل معیوب و نفس و رای ضعیف خود کلامی در ابطال نبوت تصنیف کرده است
و بدان كه محمد ابن زكريا را كتابى است كه آن را مخاريق الانبياء خوانده و نقل كردن از مطالب آن روا نيست و هيچ دين باورى و صاحب مروّتى گوش فرا دادن بدان را رخصت نمىدهد، چرا كه مايه تباهى دل و از ميان برنده دين و نابودكننده مروت است و انگيزنده خشم بر پيامبران صلوات الله عليهم اجمعين و پيروان ايشان است. و ما آنچه را كه در حدود گنجايش خردمان نباشد بر خرد خويش تحميل نمىكنيم، چرا كه خرد در نظر ما آفريدهاى است محدود و متناهى
آفرينش و تاريخ، مطهر بن طاهر مقدسى(م 381)
ترجمه محمد رضا شفيعى كدكنى
هیچ یک کتبی که آسمانی دانسته شده اند، معتبر نیستند
خدا بجای اینکه هرچند یک بار کتابی به زبان
خاصی برای قوم معینی بفرستد میتوانست از
راه اندیشه وادراک آنان،به راه مورد نظر خویش
هدایت کند بی آنکه گروهی از مردم را برای این
کار مامور کشتن گروهی دیگر کند
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
بما خبر دهید، کی و کجا؟ امامان شما دلالت و راهنمایی کرده اند که چگونه بین غذاها و سموم تفاوت بگذاریم؟ کجا از کارکرد داروها بما خبر داده اند؟ از ائمه خودتان: بما یک ورق نشان دهید، همانطوری که از بقراط و جالینوس هزارها ورق، نه یکی دو تا نقل شده است که برای مردم نافع است، بما چیزی نشان دهید از علومی که از حرکات فلک و علل این حرکات از یکی امامان شما نقل شده باشد، یا مطلبی از طبایع لطیفه و ظریف مانند هندسه و یا غیر اینها از امور مربوط به لغات که قبلا معلوم نباشد و پیشوایان شما آن را اختراع کرده باشند
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
از کجا و به چه دلیل شما این سخن را واجب شمرده اید که خداوند یک دسته ی خاص را به مقام نبوت ویژه ساخته و دیگران را نه؟ چرا پیامبران را بر سایر مردم فضیلت داده است؟ و فقط اینان را به راهنمایی مردم معین کرده است؟ و همه مردم را محتاج ایشان قرار داده است؟ و از کجا به خود اینچنین اجازه داده اید در حکمت حکیم که چنین کاری را برای مردم اختیار کند؟ و این کار مشقت بار و دور از انصاف را بر بعضی از مردم بار کند…؟ تا بدین وسیله بین مردم دشمنی ها برانگیزاند، و جنگهای (عقیدتی و دینی) فراوان ایجاد شود و بدین وسیله مردم هلاک شوند
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
کتاب نقص الادیان رازی بی تردید حاوی شدیدترین حملات به ادیان بوده است که در تمام ادوار قدیم و در وسطی صورت گرفت. بر اثر حملات شدید رازی به ادیان،خشم جمع بزرگی از علمای اسلامی بر ضد او بر انگیخته شد.جمعی او را متطبب خواندند و حق ورود در مباحث فلسفی ندادند،گروهی وی را ملحد
تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم
ذبیح الله صفا، جلد اول
پیروان ادیان، دین خود را از بزرگان خود با تقلید گرفته اند، از نظر و دقت و بحث در اصول و ریشه های عقلی طفره رفته اند، و سخت منع کرده اند که پیروان ایشان در مباحث عقلی وارد نشوند… و از روسای خود اخباری را روایت کرده اند که موجب آن است اگر پیروان ادیان از راه دلیل بدین آثار بنگرند کافر می شوند از گذشتگان خود چنین نقل و روایت کرده و می کنند که جدل در دین و مرآء در دین کفر است. و هر که دین خود را بر قیاس عرضه بدارد، در تمام مدت دهر در التباس و اشتباه خواهد بود. و گفته اند: در ذات خداوند اندیشه نکنید، و در خلق خدا فکر کنید. قضا و قدر سر خدایی است در آن فرو مروید، کسانی که قبل از شما بودند با تعمق در این گونه مباحث هلاک گشته اند. اگر از گویندگان این سخنان دلیل بخواهیم، خشمناک می شوند و غضب می کنند، و خون سئوال کننده را هدر می دهند و از دقت نظر نهی می کنند، و پیوسته به قتل مخالفین خود تحریص می کنند. لهذا حق مدفون شده است و به سخت ترین صورت، و حقیقت به سختی پنهان مانده است
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
در طی روزگاران با مذهب خود الفت گرفته اند و با مرور ایام این حال عادت ایشان گشته است. اینان با ریش های بلند که در صدر مجالس می نشینند مغرور گشته اند، همانا که حلقوم خود را با گفتن خرافات و اکاذیب پاره می کنند… چنین می گویند: حدثنا فلان عن فلان… از راه دروغ و بهتان ها روایات نقیض با هم را می گویند. یکی از این اخبار خبر خلق قرآن است و دیگری نقض می کند. اینان را درازی ریش تیوس (بز نر) و سفیدی لباس شنوندگان که از اطراف ایشان جمع می شوند مغرور کرده است. چه کسانی؟ ضعیفان از مردان و زنان و کودکان، در طول مدت طبیعت و عادت اینگونه مردم شده است
شما ادعا میکنید که معجزه معتبر و در دسترس وجود دارد، برای نمونه، قرآن. میگویید: «هرکس آنرا انکار میکند، یکی همانند آن بیاورد.» هر آینه، ما بایست یکهزار مشابه تولید کنیم، از آثار سخنوران شیوا و شاعران دلیر، که بسیار بیشتر و بگونه مناسب جمله بندی شده اند و دارای ساختار بسیار فشرده و رسا هستند. آنها معنی را بهتر میرسانند و دارای وزن و قافیه و نثر و نظم بهتر هستند. … بخدا آنچه شما میگویید ما را گیج و متحیر میکند! شما درباره چیزی صحبت میکنید که بازگوکننده اساطیر باستانی است، و در عین حال پر از تناقضات است و دارای هیچ اطلاعات سودمند یا توضیحی نیست. سپس میگویید : «چیزی شبیه به آن بیاورید؟
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
چه کسی عاجز است از تالیف خرافات بدون بیان و برهان، مگر ادعاهایی که این حجت است و این بابی است که هر گاه خصم چنین ادعاها کند، ما تسلیم می شویم و او را ترک می گوییم، چرا که وی را غفلت گرفته است و مستی هوی. با اینکه ما افضل از قرآن را می توانیم بیاوریم، از انواع اشعار خوب، و خطبه های بلیغ و رساله های بدیع، از آن انواع که فصیح تر و طلیق تر، و مسجع تر از آن باشد. اما تفاضل کلام بر کلام و یا کتابی دیگر از جهات بسیاری است که در آن منافع فراوان باشد و در قرآن از این باب چیزی نیست، و این گفتیم از باب کلام است. و قران از تمام آنچه که گفتیم خالی است و چیزی ندارد
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
با ابزار خرد است که ساختن کشتیها و کاربردن آنها را یافتهایم، چندان که هم بدانها سرزمینهای دور دست آن سوی دریاها را درنوردیدهایم. دانش پزشکی را هم با خرد حاصل کردهایم، که چندان صلاح و سود برای تنهای ما دارد، و دیگر علوم و فنون که ما را بهرهرساناند، و هم بدان امور بس پیچیده و پنهان از دیده را شناختهایم، چنان که شکل زمین و سپهر و بزرگی خور و ماه و دیگر اختران، فواصل و حرکات آنها را دریافتهایم، و نیز بدان خود به شناخت آفریدگار گرامی نائل شدهایم، یعنی بزرگترین و سودمندترین چیزها که بدان رسیدهایم. بر روی هم، خرد چیزی است که اگر نبود، وضع ما همچون حال چارپایان و کودکان و دیوانگان را میمانست، چه هم بدان است که ما اعمال عقلی خود را پیش از ظهور حسی آنها به تصور میآریم، پس آنها را چنان درمییابیم که گویی احساسشان کردهایم، آنگاه صورتهای آنها را با افعال حسی خود مینمایانیم، تا مطابق با آنچه تخیل و تصور کردهایم – پدیدار شوند
مناظره محمد زکریای رازی با ابوحاتم رازی
Abu Bakr al-Razi
No comments:
Post a Comment