اسناد ممنوعیت عزاداری محرم در دوره رضا شاه
رضاشاه که پیش از رسیدن به‌سلطنت به‌اصطلاح صاحب دسته و هیات بود و در مراسم سوگواری‌ماه محرم شرکت می‌کرد، پس از رسیدن به‌حکومت تغییر رویه داد و به‌تدریج مراسم عزاداری را ممنوع کرد. او، نخست محل روضه‌خوانی قزاق‌خانه را به‌تکیه دولت انتقال داد و از شکوه، جلال و مدت زمان مراسم آن کاست. در نهم محرم سال ۱۳۱۰ شمسی، در حالی که زنجیر زدن و دسته راه انداختن ممنوع بود، او در تکیه دولت حضور پیدا کرد و روضه ساده‌‌ای خوانده شد.
در ادامه محدود کردن روضه‌خوانی‌ماه محرم در سال بعد، ظاهرا رضاشاه در مراسم سوگواری محرم شرکت نکرد و تنها در بلدیه روضه مختصری خوانده شد. حتی برای اینکه عشق و علاقه سربازان را به‌امام حسین(ع) کم کنند رژه‌های مخصوص و دسته‌های مفصل موزیک و هیاهوی بسیاری به‌راه انداختند تا توجه آنها را به‌شاه معطوف کنند. شهربانی برای برقراری مجالس عزاداری موانع و مشکلاتی به‌وجود آورد و از صاحبان تکایا و هیات‌ها خواست برای برگزاری مراسم‌ماه محرم اجازه بگیرند. بعدها هم حرکت دسته‌های عزادار در ایام عاشورا ممنوع شد.حتی اگر احیانا در بعضی خانه‌ها مخفیانه و به‌صورت پنهانی مراسم عزاداری برپا می‌شد، صاحبخانه‌ها تحت‌تعقیب قرار گرفته و راهی زندان می‌شدند. نوحه‌گران و تعزیه‌خوانان دستگیر شدند و حتی طبق دستور رئیس‌الوزرا تعطیلی روز نهم محرم‌الحرام (تاسوعای‌حسینی) و ۲۱ و ۲۳ رمضان‌المبارک، ضربت خوردن و شهادت حضرت امیرالمومنین(ع) ملغی شد. در سال ۱۳۲۰ با تصویب هیات وزیران، اجرای مراسم عزاداری در خانه‌های اشخاص بلامانع ولی اعلام شد از عزاداری در مساجد و تکیه‌ها و تظاهرات جلوگیری به‌عمل آید. دستورالعمل‌های بعدی سران دولتی منع راه انداختن دسته و زنجیرزنی بود
آرشیو ملی ایران (سازمان اسناد و کتابخانه ملی) اسنادی از ممنوعیت و محدودیت‌های برپایی مراسم سوگواری‌ماه محرم در دوره پهلوی را منتشر کرده‌است.
.
درود
ReplyDeleteمن جای رضا شاه بودم کارناوال شادی در ایام عزاداری مسلمانان به راه می اندختم ولی عزاداری را منع نمی کردم.
این درست تر بود.
چون وقتی عزاداری را ممنوع می کنی فرضا یک فرد عادی وقتی از حکومت ناراضی می شود برای لجبازی می رود سراغ عزاداری. ولی وقتی ممنوع نباشد نمی تواند برای لجبازی برود سراغ عزاداری از طرفی چه آن فرد از حکومت راضی باشد و چه نباشد کارناوال شادی ایام عزاداری فرایند تابو شکنی را مستمر ادامه می دهد.